De echte pijn van iemand moeten missen, hobbelt op zijn eigen tempo achter het overlijden van die persoon aan. Onverwacht, als een mokerslag, wanneer je denkt dat het eigenlijk wel gaat. Die mokerslag kan op een specifiek moment komen, zoals een feestdag of de verjaardag van de betreffende persoon. Of totaal onverwachts, in de supermarkt of tijdens je werk.

Een vredig overlijden

Arts overlijden was – misschien gek om te zeggen – een mooi moment. Het was 17 september 2017. Na een week met stormachtig weer, waarin Art op bed lag, meer en meer achteruit ging en uiteindelijk in slaap werd gebracht, ging de wind liggen en kwam de zon tevoorschijn. De mensen waarvan Art het meeste hield, waren bij hem. Het leek zelfs op een gezellige familiebijeenkomst. Vredig stopte Art met ademen.

Zijn overlijden was ook een opluchting. Mijn eerste gedachte was: het is voorbij. Al die jaren zorgen voor, zorgen om. Het is voorbij. Ik kon het gemis en verdriet nog niet bevatten.

Ongelofelijk trots

In de dagen dat Art nog bij ons thuis was, heerste er zo’n kalme, serene sfeer. Na weken, maanden, jaren drukte en allerlei mensen om Art heen die hem hielpen, waren wij er slechts. Art was ook dood mooi en wat was ik ongelooflijk trots op hem.

Mijn oude oma van 93 kwam op bezoek en ze vond het fijn dat ze hem nog even had gezien. Want hij lag er zo vredig bij, op zijn eigen bedje in de woonkamer. Nu kon zij het aanvaarden, hoewel ze het niet vond kloppen dat een oude vrouw als zij nog leefde en Art dood was.

Een waardige vechter

We regelden alles met het gezin en onze familie. Art hoorde niet in een kist, we vlochten met z’n allen aan een rieten baar. Het was mooi weer, we waren buiten op het platteland, de kinderen renden door het weiland.

Art kreeg zijn witte judopak aan, want hij was zo trots op zijn oranje band (die hij slechts een paar weken daarvoor op clandestiene wijze had behaald) en voor ons was hij als een waardige vechter overleden. We legden de snoepjes waarvan hij zo hield om hem heen. Zijn knuffels, zijn gitaartje, schelpen van zijn favoriete eiland Schimmeloog – Schiermonnikoog.

Op de dag van de uitvaart reden we hem in onze Volkswagen-bus naar het uitvaartcentrum. De kinderen zaten naast hem, vrolijk snoepjes etend. Nog steeds waren we voor Art aan het zorgen, nog steeds wilden we het beste, het mooiste, het fijnste voor hem. De schok, het verdriet, het gemis – we voelden toen een fractie van wat het later zou worden.

Deze decembermaand

Na een lange, donkere periode ging het deze afgelopen decembermaand beter. Langzaam wennen we als gezin aan de nieuwe samenstelling, al blijft Art daar altijd deel van uitmaken. Maar dan op een andere manier.

Eind 2019 konden we voor het eerst een foto van ons vijven maken. En we zagen er oprecht vrolijk uit.